Yin en Yang
De Oosterse begrippen Yin en Yang (in het Japans: In en Yo) hebben een tweevoudige oorsprong. De eerste is die van licht en schaduw bv. bij het waarnemen van een berg op een zonnige dag. Zonlicht is Yang, schaduw is Yin. De tweede is die van de Moedergodin en de Vadergod, die door hun vruchtbaarheid de hele wereld voortbrengen. De twee bronnen versmolten tot de meer abstracte visie van Yin en Yang, Aarde en Hemel, als de bron van alle dingen.
Yin kan men omschreven als schaduw, koelte, rust, zich voeden, bezinning, tevredenheid, opstapelen, materie, structuur, contractie.
Yang kan men invullen als (zon)licht, warmte, beweging, handelen, arbeid, ambitie, loslaten, energie, functie, expansie.
Men kan deze opsomming eindeloos verder zetten, zo lang men het schema contractie(Yin)-expansie (Yang) volgt. Enige aandachtigheid is daarbij nodig. Wit is Yang, zwart is Yin. Vol is Yin, leeg is Yang. Rechtschapenheid is Yin, menselijkheid is Yang. Afkoelende vloeistof krimpt en zakt, dus onder is Yin, boven is Yang.
In de Chinese voedingsleer zijn Yin en Yang eveneens basisbegrippen, maar gekoppeld aan het effect van een voedingstof, en niet aan zijn materie. Voeding (warm of koud) die verwarmt, is Yang, die verkoelt is Yin. Warme muntthee is dus Yin. Een koud pikant paprika-pigment is Yang. In de Chinese geneeskunde maakt men onderscheid tussen Yin- en Yang organen en meridianen. Verbindt men die aan de uren van en dag, dan bekomt men de meridiaan-klok, een visie op bioritme. Hieraan verbonden is de notie van evenwicht: zowel Yin als Yang kunnen "te veel" of te weinig" zijn, met 4 ziektebeelden tot gevolg: Yin-overmaat, Yin-tekort, Yang-overmaat, Yang-tekort.
In sommige gevallen is een waar debat mogelijk, naargelang de referentie om het criterium contractie-expansie toe te passen. Ik noem links Yin en rechts Yang, op basis van de menselijke anatomie, anderen gaan daar anders mee om.
Er zijn ook nog andere problemen in dit verband. Een eerste is de benadering van de Macrobiotiek. Daarin worden de concepten Yin en Yang andersom gebruikt, wat aanleiding kan geven tot verwarring. De motivatie tot die omkering ligt in het Japanse nationalisme, dat al wat van buiten Japan komt wil "verjapaniseren", in dit geval door herdefiniëring van de basisbegrippen.
Een tweede probleem ligt bij het essentialistisch benaderen van gender. Yin is vrouwelijk, Yang is mannelijk. Dit kan men ook begrijpen volgens het schema contractie-rust tegenover expansie-beweging. Gezien vanuit een "dorp in de natuur", is een zwangere of zogende moeder rustig en minder beweeglijk, dan een man die voedsel verzamelt en het dorp helpt verdedigen tegen bedreigingen. Alles in de wereld is een unieke combinatie van Yin- en Yang-elementen, en dat geldt uiteraard ook voor elke concrete man en voor elke concrete vrouw. "De Vrouw is Yin" en "De Man is Yang", met bijhorende associaties, zijn dus verkeerde conclusies uit de yin-yang-theorie.
Belangrijke besluiten uit de yin-yang theorie zijn wel dat de menselijke werkelijkheid en de natuur intiem met elkaar verbonden zijn, en dat de menselijke werkelijkheid van nature uit gegenderd is.
