Symboliek van "De Rode Lotus"
De lotusbloem heeft wereldwijd mensen geïnspireerd als symbool. Elke kleur had haar betekenis. De witte lotus stond voor "Verlichting", de lichtblauwe voor rechtschapenheid. De kleur van de rode lotus staat voor affectie en mededogen.
In China bestond er een ware lotusbloem-cultuur. De lotus was er een algemeen symbool van schoonheid, liefde en harmonie. Een treffend voorbeeld daarvan is deze "Ode aan de Lotus" van Zhou Dunyi (1017–1073), die als "eerste neo-confucianist" het yinyang-concept tot basisprincipe van het universum maakte:
Gedachten over de Liefde voor de Lotusbloem:
Er bestaan verschillende liefelijke bloemen in het gras of aan de bomen zowel op het water als op het land. In de Jin Dynastie, hield Tao Yuanming alleen van chrysanten. Sinds de Tang Dynastie, hielden mensen overall ter wereld erg veel van de pioenroos.
Ik houd in het bijzonder van de lotus, die uit de modder groeit doch onaangeroerd schoon blijft, gereinigd door zuiver water maar niet verlokkelijk; haar midden is ongevuld, dus bevat de lotus leegte; ze groeit recht en heeft geen kruipende takken of stengels; haar geur is milder in de verte, haar stam is recht, mager en zuiver; men kan ze best genieten van op afstand maar niet te kort bij.
Ik zie de chrysant als een kluizenaar en de pioenroos als een persoon van hoog aanzien en rijkdom; daartegenover zie ik de lotus als een teder-gecultiveerd mens.
Helaas! Over de liefde voor chrysanten hoort men zelden iets, behalve van Tao Yuanming; waar zijn de mensen die, zoals ik, van de lotus houden? Van wie van pioenbloemen houden, zijn er uiteraard heel veel !
Op dit antieke schilderij ziet men Zhou Dunyi terwijl hij al mediterend de lotusvijver aanschouwt. Hij zit en kijkt ernaar. Die houding is essentieel voor de symboliek. Zhou Dunyi zit niet op een denkbeeldige lotusbloem, hij aanschouwt de echt bestaande. Deze aanschouwing van het natuurlijke tafereel is voor hem een bron van spiritualiteit. De symboliek van lotusbloem in deze context zou men kunnen omschrijven als "spiritueel naturalisme", een spirituele ervaring die men vindt in het aanschouwen van de natuur.
Door die spiritualiteit verschilt de "Ode aan de Lotus" van een wetenschappelijk-biologische observatie. De benadering verschilt ook van een louter religieuze afbeelding zoals men die vindt bij de uitbeelding van Kamala, de Hindu-Godin van Spirituele Rijkdom, of zoals bij sommige voorstellingen van Tara of van Kuan Yin, de Godin van Mededogen. De Boeddha zit op een lotus, Zhou Dunyi kijkt ernaar.
Het midden van de lotusbloem gelijkt op een bijenkorf of op een wespennest. Er zitten vele kleine vakjes in. Met een hedendaagse interpretatie, staat het midden van de lotus voor mij symbool voor een respectvolle multiculturele samenleving, voor menselijke diversiteit onder bescherming van een neutrale overheid. Elk vakje is daarbij een cultureel gegeven, het vlees van de stamper is de structuur die hen laat samenleven.
