Heiwa Shugi Ryu Aikido, een kennismaking
HSR-aikido is een krijgskunst die, verder bouwend op het traditionele, zelf-cultivering beoogt in het kader een moderne samenleving. Ze behoort tot de “innerlijke” krijgskunsten, wat wil zeggen dat het na te streven doel niet de vernietiging van een tegenstander is, maar naast zelfverdediging vooral de zelfzorg en de zelfontplooiing van de beoefenaar. HSR-aikido is een vorm van energetisch lichaamswerk en een "vredeskunst", waarom de term "HSR-aikido" omschreven en vertaald kan worden als "de pacifistische aikido-school" (1).
Hierover maakte we in de zomer van 2022 een informeel interview, dat je hieronder kan bekijken. De klank is hier en daar beschadigd, en daarom kan je ook hier het transcript lezen.
Een nieuw aikido
HSR-aikdo omvat een universalisering van het gangbare aikido: HSR-aikido is niet langer "Japans", maar heeft een nieuwe basisfilosofie uitgaande van universeel menselijke kenmerken en -behoeften. Deze nieuwe benadering wil het traditionele van de bestaande krijgskunsten verzoenen met de moderniteit van de huidige samenleving. Een belangrijk uitgangspunt is de zelfbeschikking, de eigen keuze van de beoefenaar.
Door die universele benadering wordt het mogelijk een nieuwe omschrijving van aikido als discipline voor te stellen (2), wat het maatschappelijk verschijnsel "aikido" verduidelijkt als een cultureel gegeven zonder start of auteur, en als een deel van het menselijk werelderfgoed. Op een bijzondere interpretatie of stijl daarentegen kan de ontwerper wel een "copyright" plaatsen, en daarom verdient het de voorkeur dat iedere school zijn invalshoek kenbaar maakt door een eigen naam. In ons geval is die naam dus "Heiwa Shugi Ryu".
Een opvallende vernieuwing is de vrije keuze van de trainingskledij (en daarmee ook de afwezigheid van graden en gordels), maar ook op het technische vlak leggen we eigen en andere accenten (3) . Eveneens nieuwe punten zijn de integratie van de verschillende facetten van de discipline tot één geheel, en het afleiden van de aikido-technieken vanuit één uitgangspunt door het gebruik van een creatieve boomstructuur (de zgn generatieve methode).
We verenigen ons rond een project, rond een gedachte, en dus niet rond een persoon: in onze honbu dojo te Mechelen gebruiken we een kalligrafie van het woord "Akahasu" ("rode lotus") als kamiza. HSR-aikido omvat zo ook een secularisering van het gangbare aikido, welk met Japanse religie en traditioneel Japanse (shinto) personencultus vermengd is. Nog een vernieuwing is daarbij aansluitend een algemeen maatschappelijk-historische studie van het ontstaan van aikido, zodat die aldus niet beperkt wordt tot de biografie van toonaangevende figuren uit de aikido-geschiedenis.
In HSR-aikido beschouwen we het pacifistische binnen aikido als onafgewerkt en als verder te ontwikkelen, onder meer door verrijking vanuit andere vredes- en gezondheidsdisciplines, vanuit andere krijgskunsten of door inspiratie uit het werk van krijgskunstmeesters uit het lange budo-verleden.
HSR-aikido is in de eerste plaats gericht op drie centrale thema's: zelfzorg, zelfontplooiing en ook zelfverdediging.
Verwantschap met andere
Inhoudelijk gelijkt HSR-aikido sterk op andere levensbeschouwingen die eenheid met de menselijke natuur nastreven zoals in het bijzonder het Neo-Confucianisme. De wijsheid verwerven om de juiste beslissingen te nemen is bij hen zeer belangrijk. Eén van de voornaamste doelen die je als aikidoka kan bereiken is “aiki shobu”, de wijsheid van aikido. M.a.w. HSR-aikido is niet alleen techniek, maar ook een levenswijze.
Net als tai chi chuan is HSR-aikido een innerlijke krijgskunst. De discipline groeit van binnen naar buiten, en is gericht op zelfontwikkeling, of omgekeerd, op de ontwikkeling van "Het Zelf": beide aspecten zijn complementair.
HSR-aikido is een lichamelijke discipline, en, omdat de nadruk ligt op het gebruik van energie, behoort ze eveneens tot de energetische gezondheidsdisciplines zoals shiatsu, sotai of reiki. Op die manier is er ook een verband met Westers "body work". Het energetisch lichaamswerk, dat de gezondheid ondersteunt en stimuleert, is een belangrijk onderdeel van HSR-aikido.
Wat we beogen
Het doel van onze HSR-aikidotraining is de verhoging van de levenskwaliteit van de beoefenaars, en aldus ook van hun omgeving.
Veiligheid van de training en van de omkadering staan daarom voorop, als doel op zich, maar ook omdat veiligheid een ontspannende atmosfeer schept, die op haar beurt de gezondheid bevordert.
Het is een bescheiden seculier doel, waarvan de verwezenlijking principieel meetbaar is.
Onze methode
In de levensbeschouwing waarop HSR-aikido steunt, willen we eerst de werkelijkheid achter het conflict begrijpen (de aanvaller "aanvoelen") om daarna zonder of met minimale schade het conflict tot iets constructiefs om te buigen. HSR-aikido vertrekt van de idee om energie te harmoniseren door adequaat met het conflict, met de aanval, om te gaan (5). Daartoe trainen de beoefenaars technieken die aangepast werden op basis van een geweldloze filosofie. Controleren en ontwapenen zijn bv. het hoofd- en einddoel van het wapenwerk.
Door het steeds herhalen van de technieken, wordt harmoniseren uiteindelijk een menselijke basishouding, en wordt de filosofie van geweldloosheid geïntegreerd in het dagelijks leven. De voortdurende herhaling draagt ook bij tot een betere gezondheid.
We bouwen de beoefening en het leren van HSR-aikido op in 5 thema's: filosofie , creativiteit, energie, techniek en meditatie.
De fysieke training in de aikidogroep is de kern van de training, maar voor de beoefenaar is het nodig die uit te breiden met zelfstudie en inzicht in de diverse onderwerpen van de training.
Leren door variatie
HSR-aikidotechnieken ontstaan door variaties van één enkele "basistechniek", bekend als "kokyu dosa", die zonder vastgrijpen of klemmen, louter door het sturen van zijn energie de "tegenstrever" uit evenwicht brengt. Een goede houding en een natuurlijke beweging, aangepast aan de "aanval", zijn daarvoor fundamenteel.
In HSR-aikido trainen we naast ongewapende technieken tevens technieken met het houten zwaard (bokken), de stok (jo), het houten mes (tanto), en dubbel zwaard (nitto). Bij de opbouw ervan werken we met "basisblokjes" die gecombineerd kunnen worden.
We oefenen in een dojo
We oefenen HSR-aikido in het kader van een dojo. Een dojo is geen clubhuis of een sportzaal, maar een plaats van zelfontplooiing, "een plaats van de weg". Toegewijd oefenen is een prioriteit.
Traditioneel is een dojo een vaste plaats, maar in de praktijk van het moderne leven is dit meestal niet haalbaar. Een dojo kan men om het even waar scheppen, door het bepalen van de kamiza, die structuur geeft aan de beschikbare ruimte. In een dojo hanteert men een zekere etiquette, en heeft ieder een zekere verantwoordelijkheid.
Over harmonie
Uit het voorgaande kan men HSR-aikido zeker begrijpen als een kunst om energie (ki) in harmonie te brengen Zoals de schilder schildert, en de schrijnwerker ramen of trappen maakt, schept de HSR-aikidoka harmonie. Die energie die de aikidoka harmoniseert, vind je overal en daarom is HSR-aikido toepasbaar op alle facetten van het menselijk leven.
Uiteraard heeft daarom het begrip "harmonie" nadere toelichting nodig (5). Men zou HSR-aikido kunnen omschrijven als een in de krijgskunst toegepaste filosofie van geweldloosheid. Die omvat acht pijlers: menselijkheid, gezondheid, waarheid, waardigheid, mededogen, soberheid, veiligheid en rust. Het uitgangspunt is dat een evenwichtige aanwezigheid van deze pijlers in de samenleving en in het eigen leven leidt naar een meer harmonieus, vredelievend geheel.
Eén geïntegreerd geheel
In de beoefening van HSR-aikido vormen zelfverdediging, zelfontplooiing en zelfzorg een samenhangend geheel: mensen ziek maken is een aanvalsvorm, een vorm van geweld. Gezond blijven, en meer algemeen: voor zichzelf zorg dragen, is de eerste stap in een strategie van zelfverdediging. Meer algemeen is het scheppen van een vredelievende samenleving de meest effectieve zelfverdediging.
Alle technieken en trainingsfacetten zijn in HSR-aikido met elkaar verbonden. De verschillende manieren van trainen, alleen en met partner, gewapend en ongewapend, lichamelijk en theoretisch benaderen dezelfde principes vanuit verschillende invalshoeken.
Omwille van die holistische invulling, werken we met een selectie van energetische gezondheidsoefeningen, die ook thuis als dagelijkse oefening kunnen gebruikt worden. De ontspannen kledij benadrukt eveneens het aspect "energetisch lichaamswerk": we gebruiken een outfit waarin je ook shiatsu, yoga, sotai, tai chi chuan,… zou kunnen beoefenen.
Om dezelfde reden omvat HSR-aikido een geheel nieuw eigen wapenwerk, waaronder een eigen werk met het houten zwaard dat we aiki-iaijutsu noemen omdat we vertrekken van het "ongetrokken zwaard", de houding in rust met het zwaard in de schede. Dit zwaardwerk is ook toepasbaar als tameshigiri.
Een toestand van rust als vertrek- en eindpunt
Het vertrekpunt is een natuurlijke toestand van rust (6), die door de mens nu en dan verstoord wordt omwille van zijn beperktheden. Er ontstaan conflicten en problemen. Het doel van HSR-aikido is deze problemen te harmoniseren, deze conflicten op te lossen.
De toestand van rust is de norm, de priode van conflict is een tijdelijke verstoring van evenwicht, die om oplossing vraagt. Het laten terugkeren van rust en harmonie is het eindpunt van de techniek.
Techniek is (slechts) een middel, een instrument, tot zelfverwezenlijking.
Omgaan met de ervaring van agressie
In HSR-aikido worden vechttechnieken getraind omdat de lichamelijke ervaring van een conflict een zeer directe beleving is van agressie, en op die manier ook van de positieve oplossing ervan. Het trainen van de vechttechnieken is binnen de HSR-aikido-beoefening geen doel op zich, maar eerder een middel tot het leren van conflicthantering.
Zelfverdediging
De concrete toepassing van HSR-aikido beperkt zich niet tot zelfverdediging bij te betreuren noodgevallen. Louter zelfverdediging is zeker niet de eerste prioriteit van de HSR-aikidotraining, maar ze is er wel een onlosmakelijk onderdeel van. Als krijgskunst is HSR-aikido gericht op de bescherming, het behoud en de ontwikkeling van menselijk welzijn. Binnen de HSR-aikidotraining is het inoefenen van efficiënte vechttechnieken, het aspect "zelfverdediging", slechts een klein, maar wel noodzakelijk aspect.
Wie zichzelf kan verdedigen, beschermt zijn gezondheid, en, omgekeerd eveneens: wie gezond is, kan zich beter verdedigen. De eerste vereiste voor een goede gezondheid is veiligheid, die men kan verzekeren door zelfverdediging. Omgekeerd heeft een beoefenaar van krijgskunst als basis een goede gezondheid nodig voor het uitvoeren van de techniek, een goede gezondheid die men opbouwt door zelfzorg.
Uiteindelijk stellen we een harmonische ontwikkeling van de beoefenaar centraal. De goede omgang in de dojo, is ook een facet van de training: etiquette en goede verstandhouding zijn een vorm van zelfverdediging omdat ze, het principe "een vermeden gevecht is een gewonnen gevecht" in gedachte, conflicten vermijden.
Gezondheidstraining en zelfzorg
Belangrijker dan louter zelfverdediging is dus de heilzame invloed van de fysieke training die ontspant, versterkt, versoepelt en verfijnt. In HSR-aikido zijn vechttoepassingen en en algemene gezondheidsoefeningen daarom nauw met elkaar verbonden.
Sterker, HSR-aikido is als krijgskunst zo ontworpen dat er een belangrijk gezondheidsbevorderend aspect in de uitvoering van de technieken aanwezig is, dwz de training is algemeen helend. HSR-aikidotechnieken zijn in principe meer dan "niet kwetsend" of "controlerend" maar ook masserend, stretchend, en ontspannend, d.w.z. genezend door het in evenwicht brengen van energie. Ook daarom is HSR-aikido een geweldloze krijgskunst.
Verder wil de HSR-aikidotraining de gezondheid van de beoefenaars bevorderen. Ontspanning, versoepeling, conditietraining, verbetering van de coördinatie en een vriendschappelijke omgang in de groep dragen bij tot hun welzijn. De beoefenaars worden gestimuleerd om voor zichzelf en voor hun omgeving zorg te dragen.
Emotionele zelfontplooiing
De training kan diverse emoties losmaken en naar boven laten komen. Zo ontstaat voor de beoefenaar de gelegenheid ook negatieve emoties onder ogen te zien, die negativiteit op te lossen, en zo als mens emotioneel te ontwikkelen. Kan men het groeien in technische beheersing zelfontplooiing noemen, dan is de groei naar meer emotioneel evenwicht eerder de ontplooiing van "Het Zelf".
HSR-aikido is op die manier zelf-ontplooiing in twee betekenissen van het woord.
Toepassing van principes
Om conflicten te harmoniseren, is allereerst een sterke persoonlijkheid nodig. Onze HSR-aikidotraining wil het zelfvertrouwen stimuleren door het aanleren van vaardigheden door de toepassing van principes, die beoefenaars zich kunnen eigen maken door de training. Deze principes zijn in het dagelijks leven en in de eigen levenssfeer toepasbaar.
Technisch zijn er een goede en ontspannen houding, zich in de plaats stellen van de tegenstrever, de aandacht op het juiste punt concentreren, opmerkzaam zijn, meegaan met de kracht, zich aanpassen, contact maken en houden, de partner aanvoelen, controle van timing en afstand, initiatief nemen, evenwicht en rust bewaren.
Op inhoudelijk vlak zijn er dankbaarheid, respect voor de waardigheid van de tegenstrever, verantwoordelijkheid nemen, het zoeken van en het zich schikken naar waarheid, en geïnspireerd door een filosofie van mededogen werken aan een helend proces.
Door middel van het inwerken in en het doorlopen van het programma, leert de beoefenaar de onderliggende vredelievende principes (waaronder dus het principe van "geen schade"). Die zijn, zoals gezegd, toepasbaar zijn in het dagelijks leven en beogen het in praktijk brengen van vredescultuur.
Om te besluiten
HSR-aikido is een stukje vredescultuur en een vorm van energetisch lichaamswerk, in aanvulling ook toepasbaar als zelfverdediging.
Door de lichamelijke en geestelijke training wil HSR-aikido een bijdrage leveren tot de levenskwaliteit van de beoefenaars en hun omgeving, deze verrijken zonder enige schade te berokkenen. Omdat HSR-aikido, volgens deze visie, een bijdrage levert aan de individuele levenskwaliteit, doet HSR-aikidobeoefening als helende discipline tevens een (bescheiden) bijdrage aan de wereldvrede.
Meer lezen...
12 Beantwoorde vragen over HSR-aikido vindt u op deze pdf-pagina van onze site. Een meer uitgebreide tekst over HSR-aikido vindt u verder in:
"Heiwa Shugi Ryu-Aikido" (Nederlandstalige versie) (version française) (English version)
U kan ook hier het transcript van ons interview lezen.
Voetnoten
(1) "Hei" betekent rusten op, "Wa" harmonie, "Heiwa" vrede, "Shugi" kunst of "ambacht","Heiwa Shugi"pacifisme, "Ryu" school"."Heiwa Shugi" is in Japan de meest voorkomende term om een vredelievende levenshouding te omschrijven. Onze HSR-aikidoschool heet daarom "Heiwa Shugi Ryu-aikido, wat men kan vertalen als "de-vredeskunst-aikido-school", "de-pacifistische-HSR-aikido-school" of "Duurzame Vrede" vandaar "HSR-aikido-school Duurzame Vrede", kort "HSR-aikido".
(2) “Aikido is een krijgskunst die, door geweldloze training van daartoe aangepaste vechttechnieken, de levenskwaliteit van de beoefenaars verhoogt en zo een bijdrage levert tot de wereldvrede.”
(3) We leggen onder meer de nadruk op zachte handen, een onbeweeglijk centrum, evenwichtsverplaatsing, ritme, lichaamswerk, een natuurlijke houding, een desescalerend verloop van de uitvoering (van hard naar zacht), stretchende klemmen, een zachte roltechniek, en er is een eigen wapenwerk.
(4) Dit is sterk verschillend van de idee om de kracht van de tegenstrever "tegen hemzelf te gebruiken", zoals in aiki-jujtsu, en steunt eerder op de idee om "harmonie met de natuur of het universum" te bereiken.
(5) Harmonie kan een misleidend begrip zijn als het niet geconcretiseerd wordt. Voor Aristoteles was slavernij een onderdeel van maatschappelijke harmonie. In Japan worden absolute gehoorzaamheid en volgzaamheid als harmonisch beschouwd.
(6) In iaido, een andere krijgskunst, wordt eveneens harmonie nagestreefd ("ai" betekent "harmonie", "verbinding" of zelfs "universele liefde"), maar iaido is de kunst om zelf in harmonie te zijn of te blijven. De beginhouding is een houding van rust, seiza, tate iza of shizentai. Deze toestand wordt verstoord door een gebeurtenis, voorgesteld door de denkbeeldige aanval in de iaido-kata. Wanneer het probleem is afgehandeld of opgelost, keert de toestand van rust terug.De iaido-kata hebben een sterke symbolische betekenis, waarover de beoefenaar zich kan bezinnen. Iaido is de spirituele discipline die is afgeleid van iai-jitsu, het zwaardvechten startend met het ongetrokken zwaard. Iaido en iai-jitsu worden daarom wel eens “de kunst van het zwaardtrekken” genoemd. Het basisprincipe van iaido is “saya no uchi” wat betekent dat het zwaard zo lang mogelijk in de schede blijft. Het gevecht vindt alleen plaats als het onvermijdelijk is. Om die reden is de etiquette, de omgangsvorm tussen mensen, van zeer groot belang. De HSR-aikidobeoefening heeft ook deze ingesteldheid.
